Veri aktarım alanı olarak da adlandırılan bant genişliği, kablolu veya kablosuz iletişim ağının veri iletim kapasitesini ifade etmektedir. Bit, kilobit, megabit ve gigabit terimleri; ağ aktarımının saniye içerisinde görülebilen büyüklük düzeyini tanımlamaktadır. Bir web sayfasının tarayıcı içerisinde ne kadar hızlı yüklendiği, ağ genişliği ile ölçülmektedir.
İnternet ağı içerisindeki tüm veriler, ağ genişliği terimi üzerinden hesaplanmaktadır. Belirli bir internet ağının aktarım hızı ve kapasitesi, bit ve megabit gibi terimler aracılığıyla belirlenmektedir. Kurumsal veya bireysel kullanımda, internet sağlayıcısın ağ genişliği üzerinden hız ve kapasite hesaplamaları yapılmaktadır.
Bant Genişliği Nedir?
İnternet kullanımının yaygınlaşması ve dijital dünyaya duyulan ilginin her geçen gün artması, bazı teknik terimlerin daha fazla kullanılmasına neden olmaktadır. Gerek kişisel kullanımda gerekse kurumsal kullanımda varlık sürdüren internet ağlarının, kalitesi, hacmi ve değeri bant genişliği üzerinden belirlenmektedir.
Genişlik veya veri aktarım hızı, verilerin alıcıya ulaşma hızını tanımlamak amacıyla kullanılan terimsel bir ifadedir. Bir nehir üzerinden akan suyun, hacmi ve debisi; ağ üzerinde akan verinin genişliğiyle yakından ilişkilidir. Nehrin genişliği ne kadar fazlaysa üzerinden akan suyun hacmi de o kadar fazla olmaktadır. Aynı şekilde, ağ genişliği ne kadar fazlaysa; üzerinden akan verinin niteliği de o kadar fazla olmaktadır.
Bant Genişliği vs. Hız
Bir verinin yüklenme hızı ve üzerinde yol aldığı ağın genişliği, sıklıkla aynı şeyi ifade ediyor gibi görülse de; esasen ağ genişliği bir verinin aktarım hızı ve kapasitesini ifade etmektedir. Genişlik kelimesi belli bir süre içerisinde aktarılan maksimum veri miktarını ifade ederken, hız kelimesi bir verinin indirilme ve yüklenme süresini ifade etmektedir.
Ağ genişliği indirme hızından veya herhangi bir olası gecikmeden etkilenmezken; ağ hızı yüklenme hızı ve gecikme faktörlerine göre belirlenmektedir. Ağ genişliği, bit sayısı (bps) veya Hertz (Hz) ile ölçülürken; internetin esas hızı Mbps ile ölçülmektedir.
İnternet teknolojisinde kullanılan genişlik kavramı, hız kavramından çok daha fazla önem arz etmektedir. Veri iletimi için mevcut ağ alanını ifade eden genişlik terimi, hız teriminden farklı olarak niteliksel değer ve büyüklük gibi faktörleri de içerisine almaktadır.
Çalışma Prensibi
Herhangi bir bağlantının, aynı anda ne kadar veri iletebileceği; ağ genişliği kavramı üzerinden hesaplanmaktadır. Çalışma prensipleri bakımından, bazı çeşitlere ayrılan ağ genişliği; bir ağ sisteminin büyük ve nitelikli veri taşıma kapasitesini ifade etmektedir. Bir internet ağının iletişim kapasitesi ne kadar yüksekse; bir saniyede işleyebildiği veri sayısı o kadar fazladır.
Farklı ağ genişliği türleri şu şekilde sıralanmaktadır:
- Genel Kablosuz (4G)
- Genel Geniş Bant
- Özel Ağlar
- Yazılım Tanımlı Geniş Alan Ağları (SD – WAN)
Bant Genişliği Neden Önemlidir?
Geniş bir internet ağına sahip olmak, kullanıcı deneyiminin artmasına yardımcı olmaktadır. Grafik ve içerik açısından zengin olan veriler, geniş bantlı ağlar aracıyla daha hızlı iletilmektedir. Özellikle film gibi verilerin geniş bantlarla aktarılması, kullanıcıların yaşadığı deneyimden daha fazla memnun kalmasına olanak tanımaktadır.
Genişlik teriminin ne anlama geldiğinin bilinmesi, kişilerin evde kullandıkları internet ağlarını daha işlevsel hale getirebilmelerine yardımcı olmaktadır. İnternet oyunları veya video akışı gibi süreçlerin daha hızlı ilerlemesi için geniş bantlı bir alt yapıya sahip olan ağ türlerinin tercih edilmesi gerekmektedir.
Kullanılan internet ağının ani bir şekilde yavaşlaması ve aktarılan verilerin kalitesinin azalması; ağ genişliğinin düşük hacimli olmasından kaynaklanmaktadır. Böyle bir durum içerisine giren insanların, daha geniş bir bant aralığına sahip olan hizmetlere yönelmesi gerekmektedir.
Bant Genişliğinin Performansını Etkileyen Unsurlar
Ağ genişliğinin performansı, yanıt süresi ve yanıt içeriğinin kalitesi ile ölçülmektedir. Ortamda bulunan ağın genişlik düzeyi, birçok faktörün etkisi ile belirlenen bir performans göstermektedir. İnternet ağına bağlanan tüm cihazlar, ağ genişliğinin değişme sürecine etki etmektedir.
Örneğin kişisel bir ortama ait olan Wİ –Fİ ağı, tek bir cihaza 54 Mbps genişlik tahsis ederken; ikinci bir cihazın bağlanması sonucu bu genişlik 27 Mbps düzeyine düşmektedir. Ağ genişliğinin performansını etkileyen diğer unsurlar şu şekilde sıralanmaktadır:
- İletim ortamının genişliği.
- Ağ trafiği türü.
- Ağ gecikmesi.
- İletim hataları.
- Cihaz sayısı.
Mbps ve MBps Arasındaki Farklar
İnternet hızlarının belirlenmesi amacıyla kullanılan Mbps ve MBps kavramları, sırasıyla mega bits per second ve mega bayt per second terimlerinin kısaltılmış halini ifade etmektedir. Bir megabit 125 KB’ye denk gelmekte ve bir saniyede aktarılan 125 KB veriye 1 mbps adı verilmektedir. Megabit ifadesi yani bir saniyede aktarılan veri miktarı, Mb kısaltmasıyla kullanılmaktadır.
Megabayt kelimesinin kısaltması ise MB’dir. 1 byte 8 bit’ ten oluşmakta ve saniyede 100 mbits veri aktarabilen internet modemleri, bir saniyede 12,5 MB büyüklüğünde dosyaları indirebilmektedir. Bu ifade aynı zamanda internet ağının geçtiği bandın hacmini ve genişliğini de açıklamaktadır.
Ağ genişliği bayt, kilobayt, megabayt veya cigabayt gibi birimlerle ifade edilebilmektedir. Bayt ve bit ölçütleri nedeniyle farklılık gösteren Mbps ve MBps kavramları arasındaki farkı bilmek önem arz etmektedir. Örneğin 15 MB ve 15 Mb aynı miktarı ifade etmemektedir. Bir bayt içerisinde 8 bit olması nedeniyle, bayt değeri bit değerinden 8 kat daha fazladır.
Bant Genişliği Nasıl Artırılır?
Bant genişliğinin arttırılması için ağ alt ağları oluşturmak ve işlevsel modemler kullanarak veri akışını kolaylaştırmak gerekmektedir. Ağ tıkanıklığına sebebiyet verecek tehlikeli uygulamasını denetlenmesi ve kesinti oluşturabilecek uygulamaların kaldırılması; ağ genişliğinin arttırılması için önem arz etmektedir.
Ağ tıkanıklığının önlenmesi için yazılım güncellemeleri ve yedekleme işlemlerini ağ kullanımının azaldığı saatlere ertelemek gerekmektedir. İnternet kullanımını daha detaylı bir şekilde analiz etmek ve ağ yönetimi konusunda uygun politikaları izlemek; ağ genişliğinin artmasına yardımcı olmaktadır.
Kazım Emre Akarsu, 2012 yılından beri Bilgisayar Mühendisi olarak çalışmaktadır. 2017 yılında Mesnet Bilişim Teknolojileri şirketini kurmuş ve Mespact Dijital İmza Uygulaması’nı geliştirmiştir.