Bulut bilişim sistemleri, verilerin ve bilgi işlem hizmetlerinin internet üzerinden depolanmasına ve erişilmesine olanak tanıyan bir teknolojidir. Bulut bilişim sistemlerinin temel amacı, internet aracılığıyla birçok kullanıcının uzak bir sunucudan veri merkezlerine erişimini sağlamaktır. Bulut sistemleri sayısız faydasıyla eğitimden sağlığa, iletişimden büyük veri analizine kadar birçok sektörde yerini gün geçtikçe sağlamlaştırmaktadır.
Bulut Bilişim Nedir?
Bulut bilişim, internet üzerinden birçok farklı hizmetin sunulmasıdır. Bu hizmetler, çeşit çeşit olmakla birlikte; veri depolama, veritabanları, ağ iletişimi ve yazılım gibi araçlar ve uygulamalar olabilir. Bulut sistemleri kullanıcılara maliyet, üretkenlik, hız, performans ve güvenlik gibi pek çok fayda sağladığı için popülaritesini her geçen gün artırmaktadır.
Nasıl Çalışır?
Şirketler genellikle kendi bilgi işlem altyapılarına ya da veri merkezlerine sahip olmaktan ziyade bulut bilişim hizmetlerini kullanmayı tercih eder. Bunun sebebi bulum bilişim sistemlerinin her konuda hizmet kiralıyor olmasıdır. Birçok faydalı uygulama ve depolama, bu hizmetler sayesinde çok daha kolay ve ulaşılabilir bir hale gelir.
Şirketler bu şekilde kendi BT altyapılarının getirdiği bakım ve ön maliyet zahmetlerinden ve maliyetinden kaçınır. Bunun yerine, sadece kullandıkları hizmet kadar ödeme gerçekleştirirler.
Bulut Bilişim Sistemlerinin Önemi
Bulut bilişim sistemleri hem yetkinlik hem de işlem platformlarındaki kolaylıklar sebebiyle giderek daha da önemli ve yaygın bir teknoloji haline geliyor. Ünlü teknoloji analisti Gartner’ın tahminlerine göre 2025 yılına kadar iş süreci hizmetlerine ve altyapılarına yapılan harcamaların yarısı bulut sistemlerine kayacak.
Aslında, bulut sistemlerinin önem kazanması yakın geçmişe uzanıyor. Tüm dünyayı etkisi altına alan pandemi döneminde, evden çıkmak ve ofislere gitmek maalesef ki mümkün olmayan bir konuydu. Durum böyle olunca, çoğu şirket için bilgi işlem altyapılarına, uygulamalara, verilere ulaşım sağlamak imkansız bir konu haline geldi. Sonuç olarak, çalışanların şirket veri, uygulama ve altyapılarına ulaşımının ofisle kısıtlanmaması ve bunlara her yerden ulaşabilmek için yapılan teknolojik dönüşümler ani bir şekilde hız kazandı. Ünlü analiz şirketi Canalys, ayrıca, yaklaşık 10 sene içerisinde bulut sistemleri ile artırılmış gerçeklik, s3anal gerçeklik ve metaverse için çok büyük yenilikler yapılacağını belirtiyor.
Bulut Bilişim Sistemlerinin Türleri
Bulut sistemlerini çoğu teknoloji ürünü gibi tek bir teknoloji olarak varsaymak yanlış olacaktır. Bulut hizmetleri hizmet olarak yazılım (SaaS), hizmet olarak altyapı (IaaS), hizmet olarak platform (PaaS) olmak üzere üç ana hizmetten oluşan bir sistemdir.
Hizmet olarak yazılım (SaaS), bir yazılım uygulamasının müşterilere lisanslanmasını içerir. Lisanslar genellikle şirketler tarafından kullanıldıkça ödenir. Microsoft Office’in 365’i hizmet olarak yazılım örneklerin biridir.
Hizmet olarak altyapı (IaaS), işletim sistemlerinden sunuculara ve depolamaya kadar her şeyi IP tabanlı bir bağlantı aracılığıyla sunan bir bulut hizmetidir. Müşteriler, yazılım veya sunucu satın alma ihtiyacını ortadan kaldırarak, bu kaynakları bulut hizmetinden temin edebilir. SaaS hizmetinde olduğu gibi IaaS hizmeti de kullandıkça öde modeliyle çalışır. Popüler örnekleri arasında IBM Cloud ve Microsoft Azure yer alır.
Hizmet olarak platform (PaaS), üç hizmet katmanı arasında en karmaşık platform olarak kabul edilir. PaaS ve SaaS arasında birçok benzerlik vardır. Aralarındaki temel fark ise PaaS yazılımı çevrimiçi teslim etmek yerine, yazılım oluşturup internet üzerinden teslim sağlayan bir platformdur. Salesforce.com ve Heroku gibi platformları PaaS hizmetlerinin örneklerindendir.
Avantajları
Bulut bilişim sistemleri, temel bir tanımla, tüm sektörlere herhangi bir cihaz aracılığıyla yazılım kullanma avantajı sunar. Şirket çalışanları bu şekilde ofise ve ofis cihazlarına olan bağımlılıktan kurtulur. Bulut kullanıcıları herhangi bir cihazdan giriş yaparak Dropbox, Google Drive gibi hizmetleri kullanarak dosya depolayabilir.
Bulut sistemlerinin bir diğer avantajı şirketlere büyük ölçekte tasarruf sağlamasıdır. Özellikle büyük işletmeler bulut bilişim sistemlerini kullanarak maliyeti koruyabilir. Bulut sistemi kullanmayan bir şirketin büyük maliyete sebep olacak bilgi yönetimi teknolojisi ve altyapısı satın alması gerekir. Bu teknolojinin inşası ve sürdürülmesi de aynı şekilde oldukça maliyetlidir. Bulut sistemleri bu maliyeti ortadan kaldırır ve şirketlerin bu bütçeyi farklı teknolojiler için kullanmasını sağlar.
Ancak bulut bilgi işlemleri bundan fazlasıdır. Kişilerin bu hizmetten faydalanması için bir şirket çalışanı olması gerekmez. Kişiler fotoğraf, video, müzik, dosya gibi kişisel verilerini depolamak için de bulut sistemlerinden faydalanabilir. Böylece cihazların kullanılamaz hale geldiği kötü durumlarda gerçekleşecek veri kayıpları önlenir. Buna ek olarak, kullanıcıların cihazlarında depolama alanlarını daha özgür kullanabilmelerini sağlar.
Dezavantajları
Bulut bilişim sistemleri kullanıcılara hız, verimlilik ve birçok yenilik sağlarken maalesef beraberinde bazı riskler de getirir. Her teknolojik sistemde olduğu gibi bulum bilişim sistemlerinde de akla gelen ilk endişe güvenliktir. Söz konusu hassas finansal bilgiler ve kişisel veriler olduğunda kullanıcılar şüpheye düşebilmektedir. Bulut bilişim sistemleri güvenlik ve uyumluluk önlemleri alır, ancak bilgiler şifreyle korundukları için şifrenin kaybolması durumunda veriler de kaybolacaktır.
Bulut Bilişim Sistemleri Örnekleri
Bulut sistemleri her sektörde kendine hizmet sağlayacak bir alan bulabilen bir teknoloji olduğu için birçok sektör için varsayılan seçenek haline geliyor. Bulut bilişim sistemlerinin fayda sağladığı sektörler ve örneklerden bazıları şunlar:
1. Eğitim
Bulut sistemleri, uzaktan eğitim için oldukça kullanışlı bir hizmet sunar. Google ve Microsoft gibi şirketler; çeşitli öğrenim kurumlarındaki fakültelere, öğrencilere, öğretmenlere, profesörlere ücretsiz olarak çeşitli hizmetler sunmaktadır. Dünyanın dört bir yanındaki çok çeşitli eğitim kurumları üretkenliklerini artırmak için bu hizmetleri kullanır.
2. Sağlık Sektörü
Sağlık sektörü bulut bilişim sistemleriyle hasta bilgileri barındırabilir ve hastaları uzaktan analiz edebilir. Bulut bilişim sistemleri doktorların hastane ya da klinik dışında oldukları zamanlarda da bilgi paylaşmasına izin verir. Ayrıca büyük veri dosyalarının aktarımları çok hızlı bir şekilde gerçekleşebilir. Bunların yanı sıra konferans görüşmeleriyle hasta durumları hakkında iletişim kurma fırsatı tanıyor. Tüm bunlar sağlık sektöründe verimliliği kesinlikle artıran kullanımlardır.
3. İletişim
Bulut bilgi işlem, sosyal medya uygulamaları ve sitelerinde bulunan iletişim araçlarına ağ tabanlı erişim sağlar. Bu şekilde tüm bilgiler servis sağlayıcının donanımında saklanır. Popüler örnekler arasında WhatsApp gösterilebilir. Sık kullanılan uygulama WhatsApp, kullanıcı iletişimini kolaylaştırmak için bulut tabanlı bir altyapı kullanır.
4. Büyük Veri
Bulut sistemleri, veri bilimcilerinin çeşitli veri modellerini ve içgörüleri daha iyi analiz etmelerine yardımcı olurlar. Bu hizmeti sağlayacak birçok açık kaynaklı büyük veri geliştirme ve analiz aracı mevcuttur. Cassandra, Hadoop gibi uygulamalar popüler örnekler arasında gösterilebilir.
Grid Bilişim vs. Bulut Bilişim
Bulut bilişim ve Grid bilişim sıklıkla birbirine karıştırılır. İşlevleri neredeyse benzer olsa da, işlevselliklerine yönelik yaklaşım farklıdır. Grid Computing, bir ağ genelinde farklı BT kaynaklarını koordine ederek bunların bir bütün olarak çalışmasına olanak tanıyan bir orta donanım teknolojisidir. Daha çok bilimsel araştırmalarda ve üniversitelerde eğitim amaçlı kullanılmaktadır. İkisi arasındaki farkları inceledik:
- Bulut bilişim sistemleri hizmet sağlayıcı olarak çalışırken, Grid bilişimmevcut kaynakları ve birbirine bağlı bilgisayar sistemlerini kullanarak ortak bir hedefe ulaşır.
- Bulut, genellikle tek bir tarafın sahip olduğu bir bilgisayar koleksiyonken, Grid bilişim birden çok tarafa ait olan ve birbirine bağlanan bir dizi bilgisayar koleksiyonudur.
- Bulut bünyesinde çok çeşitli hizmetler barındırır, Grid bilişim tarafından sunulan hizmetler sınırlıdır.
- Bulut genellikle tek bir kuruluş içinde sağlanır. Grid bilişim, farklı organizasyon içinde bulunan kaynakları birleştirir.
Kazım Emre Akarsu, 2012 yılından beri Bilgisayar Mühendisi olarak çalışmaktadır. 2017 yılında Mesnet Bilişim Teknolojileri şirketini kurmuş ve Mespact Dijital İmza Uygulaması’nı geliştirmiştir.