Girdiklerinizi yalnızca doğru bir şekilde yorumlamakla kalmayıp metin, ses veya diğer medya aracılığıyla iletilen her şeyi gerçekten anlayan bir teknoloji hayal edin. Dijital dönüşümün en büyük parçalarından biri olan internet de yakında tarihsel dönüşümünü bir kademe daha ileri götürerek Web 3.0’a dönüşecek. Kullanıcılara birçok yenilik ve fayda sağlayan Web 3.0 uygulamaları ayrıca kişiler için tam gizlilik denetimleri de sağlayacak.
Web 3.0 Nedir?
Web 3.0 (Web3) teknolojisi, web teknolojilerinin evriminin üçüncü neslidir. Hala gelişimi devam eden bir teknoloji olduğu için standart ya da evrensel bir tanıma sahip değildir. Ancak, basit bir diller ifade edecek olursak: World Wide Web olarak da bilinen web, web sitesi ve uygulama hizmetleri sağlayıcısı olarak tanımlanabilir.
Web 3.0 uygulamaları, uyarlanabilir uygulamaları güçlendirmeye yardımcı olmak için blockchain tabanlı teknolojilerden, makine öğrenmesi ve yapay zekadan (AI) da yararlanacak. Ek olarak, semantik teknolojinin webe entegrasyonu sağlanacak ve böylece anlamsal bir ağ kavramı oluşacaktır.
Web 3.0 Uygulamalarının Tarihçesi
Web 1.0
1990’ların ortalarında, Netscape Navigator gibi web tarayıcılarının tanıtımı Web 1.0 çağını başlattı. Bu, sunuculardan alınan statik web sayfalarının çağıydı. O zamanlar çoğu internet kullanıcısı, e-posta ve gerçek zamanlı haber alma gibi özelliklerin yeniliğinden memnundu. İçerik oluşturma henüz emekleme aşamasındaydı ve çevrimiçi bankacılık ve ticaret giderek daha popüler hale geldikçe bu durum iyileşmesine rağmen kullanıcıların etkileşimli uygulamalar için çok az fırsatı vardı.
Web 2.0
Web 2.0, internetin nasıl kullanıldığına dair bir paradigma değişikliğini ifade eder. Son 15 ila 20 yılda, Web 1.0’ın basit web sayfalarının yerini Web 2.0’ın etkileşimi, sosyal bağlanabilirliği ve kullanıcı tarafından oluşturulan içerikleri almıştır. Web 2.0’ın katlanarak büyümesinin sebebi, mobil internet erişimi ve sosyal ağlar gibi önemli yeniliklerin yanı sıra mobil cihazların neredeyse her yerde bulunmasıdır.
Web 2.0 ayrıca bazı endüstriler için tehdit olma noktasına kadar etkili olmuştur. Bunlar, yeni web merkezli iş modeline uyum sağlayamayan ya da uyum sağlamakta yavaş olan sektörlerdir. Perakende, eğlence, medya ve reklamcılık en çok etkilenen sektörler arasındadır.
Web 3.0 Uygulamalarının Çalışma Prensibi
Web 1.0 ve Web 2.0 teknolojileri ile Köprü Metni Biçimlendirme Dili (HTML), web sayfalarının düzenini ve dağıtımını tanımlar. HTML, Web 3.0 uygulamaları ile temel bir katman olmaya devam edecek, ancak veri kaynaklarına nasıl bağlandığı ve bu veri kaynaklarının bulunduğu yer, webin önceki nesillerinden biraz daha farklı olacaktır.
Web 2.0 çağındaki birçok web sitesi ve neredeyse tüm uygulamalar, veri sağlamak ve işlevselliği etkinleştirmeye yardımcı olmak için merkezi bir tür veri tabanına güvenir. Web 3.0 uygulamaları ise merkezi bir veri tabanı yerine, uygulamalar ve hizmetler merkezi olmayan bir blok zinciri kullanır. Blockchain ile oluşturulan temel fikir, keyfi bir merkezi otorite yerine dağıtılmış fikir birliği ortamıdır. DAO teknolojisi ile bir platformun operasyonlarını yöneten merkezi bir otoriteye sahip olması yerine, merkezi olmayan bir yaklaşımla özyönetim sağlar. Yani blockchain ve Web 3.0 topluluğu içinde gelişmekte olan bir yönetişim ideali, merkezi olmayan özerk bir organizasyon (DAO) kavramıdır.
Web 3.0 uygulamaları temelde kripto para birimleriyle de çalışır. Merkezi olmayan bir ödeme şekli Web 3.0 uygulamaları ile etkinleştirilir.
Hem Web 1.0 hem de Web 2.0, öncelikle IPv4 adresleme alanıyla oluşturulmuştur. On yıllar boyunca webin muazzam büyümesinin bir fonksiyonu olarak, Web 3.0 teknolojisi kullanımında daha fazla internet adresine ihtiyaç vardır ki bu da IPv6 ile sağlanır.
Web 3.0 Özellikleri
Web 3.0’ün muhtemelen neyle ilgili olacağını tanımlamaya yardımcı olan birkaç önemli özellik şunlardır:
Yönetişim ve uygulamaların büyük ölçüde merkezileştirildiği webin ilk iki neslinin aksine, Web 3.0 uygulamaları merkezden dağıtılacaktır. Uygulamalar ve hizmetler, merkezi bir otoritenin olmadığı yerlerde dağıtık bir yaklaşımla etkinleştirilecektir.
Blockchain, merkezi olmayan uygulama ve hizmetlerin oluşturulmasını sağlayan unsurdur. Blockchain ile birlikte, hizmetler arasındaki veriler ve bağlantı, merkezi veri tabanı altyapısından farklı bir yaklaşımla dağıtılır.
Genel olarak daha fazla otomasyon Web 3.0 teknolojisinin kritik bir özelliğidir ve bu otomasyon büyük ölçüde yapay zeka tarafından desteklenecektir.
Web 3.0 Uygulamaları Nerelerde Kullanılır?
1. Metaverse
Metaverse, İnternet’in 3B versiyonu ve gerçek dünyanın dijital temsili olarak düşünülen sanal bir dünyadır. Web3; tamamen herkese açık, merkezi olmayan, birlikte çalışabilir, açık kaynaklı bir metaverse vizyonu önerir.
2. Blockchain
Web3, blok zinciri gibi güçlü teknolojileri kullanan veri yönetimi için farklı bir altyapının üzerinde oturmaktadır. Bu, üçüncü tarafların sansür veya sabotaj girişimlerine direnmesi gereken bir internet için idealdir. İşletmelerin, web3 ekosisteminin açık, şeffaf ve dağıtılmış doğasının özelliklerine karşılık gelen veri işleme ve işleme konusunda yeni bir yaklaşım benimsemesi gerekmektedir.
3. DAO
Herhangi bir otoriteye bağlı olmayan DAO’lar, merkezi olmayan bir yaklaşımla yapı ve yönetişim sağlayarak Web 3.0 uygulamaları için düzenleyici varlıklar haline gelecek şekilde ayarlanmışlardır.
4. DeFi
Merkezi olmayan finans (DeFi), finansal hizmetleri etkinleştirmek için merkezi olmayan blok zincirinin temel olarak kullanıldığı Web 3.0 uygulamaları için ortaya çıkan bir kullanım durumudur.
Web 3.0 Uygulama Örnekleri
Siri
Apple’ın sesle kontrol edilen yapay zekâ asistanı Siri, iPhone 4S modelinde ilk kez ortaya çıkışından bu yana daha akıllı hale gelmiş ve yeteneklerini genişletmiştir. Siri, karmaşık ve kişiselleştirilmiş komutları gerçekleştirebilmek için konuşma tanımayı ve Web3’ün önemli bir bileşeni olan yapay zekâyı kullanır.
Wolfram Alpha
Wolfram Alpha, soruları doğrudan hesaplama yoluyla yanıtlayan bir “hesaplamalı bilgi motorudur”. Örneğin hem Wolfram Alpha’da hem de Google’da “İngiltere vs. Brezilya” diye aratırsanız, Google ilgili web sitelerini sıralarken, Alpha iki ülkenin ayrıntılı bir karşılaştırmasını verecektir.
Brave Tarayıcısı
Brave tarayıcı, Temel Dikkat Simgesini (BAT) kullanarak kullanıcılarına verileri, gizlilikleri ve reklamcılık gibi tercihleri üzerinde çok daha fazla kontrol sunar. Brave, entegre VPN ve güvenlik duvarı gibi kullanıcıları izleyicilere, parmak izine ve kimlik avı girişimlerine karşı korumaya yardımcı olan birçok yenilikçi gizlilik ve güvenlik özelliğine sahiptir.
Kazım Emre Akarsu, 2012 yılından beri Bilgisayar Mühendisi olarak çalışmaktadır. 2017 yılında Mesnet Bilişim Teknolojileri şirketini kurmuş ve Mespact Dijital İmza Uygulaması’nı geliştirmiştir.