Karbon Ayak İzi Nedir, Nasıl Azaltılır?

Atmosferde bulunan karbondioksit, metan gibi gazların miktarı arttıkça yeryüzü daha çok ısınmaktadır. Bu, insan faaliyetlerinin bir etkisidir. Söz konusu faaliyetler sera gazları salımına neden olmaktadır. Isınma, aydınlatma, ulaşım ve endüstriyel süreçler sonucu atmosfere salınan eşdeğer karbondioksit miktarı gün geçtikçe artmaktadır. Bir kişinin, bir ülkenin ya da bir kurumun gerçekleştirdiği etkinlikler sonucu atmosfere saldığı sera gazlarının karbondioksit cinsinden karşılığı karbon ayak izi olarak ifade edilir. Bu aşamada çevre bilinci oldukça önem taşımaktadır.

Karbon Ayak İzi Nedir?

Karbon ayak izi, küresel ısınmanın ana sorumlusu olarak gösterilen, karbondioksit cinsinden ölçülen ve kişilerin ve firmaların enerji kullanımıyla dünyaya bıraktıkları zarar anlamına gelmektedir. Karbon ayak izi, 2000’li senelerin ortalarında insan etkinliklerinin tabiatta bıraktığı zararı karbon salınımı cinsinden ölçebilmek için kullanılan bir kavramdır. Metan ve karbondioksit gazları atmosferde ısıyı tutmaları sebebiyle küresel ısınmaya neden olurlar. İnsanların karbon ayak izlerinin geneli ulaşım, barınma ve tüketim tercihlerinden kaynaklanır. Bu nedenle bu ayak izi bireylerin yaşam tarzı ve sera gazı emisyonlarına neden olan hareketleriyle ölçülür. Bu yaşam tarzı faaliyetlerinin en bilinen örnekleri arasında elektrik kullanımı, atıklar, kıyafetler, ambalajlar, ulaşım şekli ve beslenme alışkanlıkları vardır.

Karbon Ayak İzi Nasıl Hesaplanır?

Karbon ayak izi, insan faaliyetleri ile beraber oluşan atmosfere salınan sera gazlarının karbondioksit eşdeğerinde farklı metotlarla hesaplama çalışmasıdır. CO2 emisyonu, olarak isimlendirilen bu sonuç dünyayı olumsuz etkiler. Bu ayak izi çoğunlukla senelik dönemler ve ton bazında karbon ölçümü ile yapılmaktadır. Bireyin ya da ulusun karbon ayak izi sera gazı emisyonu, hayat döngüsü değerlendirmeleri veya karbon muhasebesi olarak isimlendirilen başka hesaplama metotlarıyla ölçülebilir. Karbon ayak izi hesaplanırken ulaşım, evde kullanılan enerji türü, besin miktarları ve satın alınan ürünler ön planda tutulmaktadır. Bir kişinin bu ayak izini azaltması için ulaşım alışkanlıklarını, beslenme biçimini, ısınma türünü ve doğalgaz kullanımı gibi yöntemlerini değiştirmesi gerekmektedir.

Karbon Ayak İzi Nasıl Azaltılır?

Doğal süreçlerin etkisinde milyonlarca yıldır süren iklim değişikliği, son dönemlerde insan kaynaklı çevresel kirlilik sebebiyle etkisini ve zararını çok daha fazla arttırmıştır. Hedeflenen temiz ve sağlıklı çevre mirasını bir sonraki kuşaklara gerektiği gibi bırakabilmek için her birey ve kuruma sorumluluklar düşmektedir. Bu açıdan çevre ve iklime karşı daha fazla özen göstermek için çevre kirliliğine karşı alınan tedbirlere somut olarak fayda sağlayabilmek üzere karbon ayak izimizin hesaplanması ve azaltılması adına çeşitli faaliyetler yürütmek önemli bir görev haline gelmiştir. Basit kişisel önlemlerle ayak izimizi azaltmak mümkündür. Örneğin; ısınma esnasında ev sıcaklığını 1 derece azalttığımızda senede en az 300 kg karbondioksitin atmosfere salımını önlemiş oluruz. Aynı zamanda boş yere yanan lambaları kapatarak da en az 250 kg karbondioksitin salımını da engellemek mümkün.  Karbon ayak izi ne kadar fazlaysa küresel ısınmaya ve iklim değişikliğine olan zararı da o ölçüde fazla olur. Bu ayak izine neden olan küresel şirketlere karşı doğru önlemler alınması önemli olsa da her birey bu konuyla ilgili kendi ortaya koyabileceği yararı ön planda tutarak dikkate değer bir değişimin oluşmasına destek olabilir. Dolayısıyla geri dönüşüm ve sürdürülebilirlik özen gösterilmesi gereken önemli kavramlardır. Her bireyin kendine ait karbon ayak izini en aza indirmek için oluşturduğu kişisel adımlar ve günlük yaşamda etkisi olan küçük değişimler tabiatın ritmini iyileştirmek adına dikkat edilmesi gereken önemli bir etki oluşturabilir. Karbon ayak izinizi en aza indirmek için bazı yöntemler;

1. Ulaşım Tercihlerinizi Yenileyin

Karbon salınımına direkt sebep olan fosil yakıt tüketiminin gündelik hayatta en fazla görülen yerlerden biri ulaşımdır. Ulaşım alışkanlıklarınızı değiştirerek doğaya önemli ölçüde fayda sağlayabilirsiniz. Araba kullanmak yerine kişisel sağlığınız ve doğada oluşan zararı hafifletmek için yürümeniz iyi tercih olabilir. Bir başka alternatif olarak da bisiklet sürebilirsiniz. Bisiklet kullanımı, yakıt tüketimine bağlı karbon salınımını önemli ölçüde azaltacaktır. İstediğiniz yere gitmek için yürümek ya da bisiklet kullanmak gibi alternatifler yoksa bireysel araç yerine toplu taşımayı seçebilirsiniz. Otobüs, metrobüs ya da metro gibi hatları kişisel araçlar yerine tercih etmeniz ayak izi miktarını önemli oranda azaltacaktır. Uçak yolculukları, bu ayak izini en fazla çoğaltan ulaşım aracıdır. Şimdilerde harika bir seçenek olan uçak seyahatleri gelecek için önemli derecede tehdittir. Uçak seyahatlerini azaltmak için, bazı Avrupa ülkeleri önlemler almaya başlamıştır. Uluslararası yolculuklarda uçak yerine treni teşvik eden ülkeler, sefer saatlerinde de azaltmalar için çalışmalara devam etmektedir. Siz de uçak yolculuklarını minimuma indirerek bu duruma fayda sağlayabilirsiniz. Aynı zamanda gelecekte sayılarının yükseleceği öngörülen hibrit araçlar, bunu azaltmanız için harika bir alternatif olabilir.

2. Enerji Kullanımınızı Dengeleyin

Karbon emisyonları, direkt karbon salınımları ve enerji dolaylı karbon salınımları olarak karşımıza çıkmaktadır. Enerji dolaylı karbon salınımları; elektrik, ısıtma, soğutma gibi bölümler için yakılan yakıtlardan yayılan sera gazları sonucu oluşur. Bunu azaltmanın en iyi yöntemlerinden biri enerji kullanımının dengeli ve verimli bir şekilde kullanılmasıdır. Evde kullanılmayan cihazların kapatılması, ihtiyaç duyulmadığı sürece elektriğin boşa harcanmaması, elektrikli su ısıtıcılarının kullanılmadığında kapalı olması ayak izinizi minimuma indirebilmek için alacağınız küçük önlemlerdir. Aynı zamanda tasarruflu ampulleri kullanarak, çamaşır ve bulaşık makinelerini dolmadan kullanmayarak elektrik ve su tasarrufu yapmak da mümkün. Bunun yanı sıra ev içerisinde bulunan buzdolabı, televizyon, kurutucular, çamaşır makinesi, mutfak aletleri, bulaşık makinesi, elektrik süpürgesi, ısıtıcılar gibi farklı gereksinim için kullanılan bu ürünleri temel ihtiyaçları karşılayacakları kadar kullanmak, bu ayak izi azaltmanıza yardımcı olacaktır.

3. Beslenme Alışkanlıklarınızı İyileştirin

Beslenme alışkanlıklarında farklılıklar yaratarak ayak izinizi azaltabilirsiniz. Öncelikle gıda israfından kaçınmak için gerektiği kadarını satın almak önemlidir. Bunun yanı sıra organik ürünleri tüketmeye çalışmak, mevsim dışı besinleri tüketmemek, tabiatta bozulmayan maddelerle ambalajlanmış gıda ürünlerini almamak ve plastik pet şişe kullanmamak oldukça değerlidir. Tüketilen her yemeğin üretim zamanında tabiatta belli oranlarda karbondioksit salınır. Bu yüzden üretiminde az karbon salınımına sebep olan besinleri seçerek fayda da bulunabilirsiniz.

4. Sürdürebilir Yaşam Bakış Açınızı Geliştirin

Geri dönüşüm farkındalığını arttırmak aslında uygulayabileceğiniz en kolay ve etkili çözümlerden biridir. Kâğıt, ambalaj, cam, şişe gibi atıkları ayırarak tabiata sürdürülebilir enerji açısından önemli ölçüde katkı sağlayabilirsiniz. Geri dönüşüm kutularına ulaşamıyorsanız kâğıt atıklarınız için belediyenizden yardım alabilirsiniz. Geri dönüşüm atıklarını ayırmak, tabiata dönecek bazı organik atıkları geri kazandırmak, karbon ayak izini azaltacak önemli adımlardandır. Eşyalarınızı olabildiğince uzun zaman kullanarak ve sadece ihtiyaç duyulanları satın alarak tüketim alışkanlıklarınızı değiştirebilirsiniz. Sürdürebilir bir yaşam için önemli olan yeşil alanları korumak ve çoğaltmaktır.

5. Bilinçlenin

Küresel iklim değişikliğine karşı en iyi çözüm bireysel bilinçlenme ve tüketim alışkanlıklarının değişmesidir. Bireysel bilinçlenme ve uygulamaların çoğalması, tabiatın yeniden kazanılması ve sürdürülebilir bir yarın için yapılması gerekenlerdir. Ortak faaliyetler gerçekleştirerek ve doğru bilgiyi yayarak bunu azaltabilirsiniz.