Ürün yaşam döngüsü planlaması, bir ürünün yaşam döngüsünün belirli aşamalarından geçerken incelenmesini, iş analitiği noktasında doğru kararlar alınmasını ifade etmektedir. Bu aşamalar; ürün geliştirme, ürünü piyasaya sürme, olgunluk/stabilite ve gerileme periyotları olarak değerlendirilmektedir.
PLM, ürünün üretimi ve pazarlaması noktasında faydalı bilgiler içermektedir. Ürün yaşam döngüsü planlamasından faydalanılarak birçok yönde önemli iş kararları alabilmek mümkündür. Potansiyel iş fiyatlarını bu yaşam döngüsü kapsamında değerlendirip olumlu sonuçlara ulaşmak doğal bir sonuç olacaktır.
Ürün Yaşam Döngüsü Nedir?
Ürün yaşam döngüsü, ürünün tüketiciler ile buluşma aşamasından piyasadan kalktığı vakte kadar olan süreci ifade etmektedir. Bu döngü, dört farklı aşamadan oluşmaktadır. Bu aşamalar; giriş, büyüme, olgunluk ve düşüş şeklinde ifade edilebilir.
Ürün yaşam döngüleri; pazarlama uzmanları tarafından fiyatların, reklam çalışmalarının, ürünü pazarlama yöntemlerinin, paketleme tasarımlarının ve daha birçok faaliyetin belirlenmesine destek olmak için tercih edilmektedir.
Pazarda yer alacak herhangi bir ürünün desteklenmesine yönelik belirlenen tüm stratejik yöntemler ürün yaşam döngüsü yönetimi olarak değerlendirilebilir. Aynı zamanda yeni ürünlerin ne zaman piyasaya sürülmesi gerektiğini belirlemede de bu yönetim büyük katkı sunar.
Ürün Yaşam Döngüsü Nasıl Çalışır?
Ürün yaşam döngüsü, ürün konseptinin oluşturulmasından ürünün pazardan çekilmesine kadar geçen zamanı belirten ve bu kapsamda çalışmalar yürüten bir süreçtir. Bu yaşam döngüsü programı kapsamında bulunan her aşamada karar alınırken ve strateji geliştirilirken çeşitli algoritmalardan yararlanılabilir.
Ürün pazarlamacıları, ürün detayı odağında verilecek mesajları özelleştirmek adına ürün yaşam döngüsünden faydalanabilmektedir. Müdürler de fiyatlandırmada, yeni pazarlara açılmada, ambalaj tasarımı gibi pek çok konuda stratejik kararlar almadan önce bu döngüyü kullanmaya karar verebilmektedir.
Değinilen noktalardan da anlaşılacağı üzere bu yaşam döngüsü, birçok alanda adından söz ettiren bir süreçtir. Birbirinden farklı özellikleri bulunan pazarlama alanlarında avantajlı sonuçlar elde edilmesi hususunda yöneticiler başta olmak üzere kullanıcılarına imkân sunan bir süreçtir. Bundan dolayı bu döngünün çalışma usulleri, pazarlama alanına göre değişkenlik gösterip pazarlama sürecinde ve sonucunda elde edilmesi dilenen arzulara göre şekillenmektedir.
Avantajları ve Dezavantajları
Ürünün yaşam döngüsünün etkili bir yönetimi şirketin rakiplerinden daha iyi performans göstermesini sağlayabilmektedir. İşletme, kârlı ve tüketici talep ettiği süre zarfında devamlılığı olan bir ürün potansiyel ağına sahip olabilecektir.
Bu döngü, ürünün faaliyetlerini detaylı olarak incelemek ve verimli planlamalar yapmak açısından fayda sağlayarak ürünün üretimine katkı sunmaktadır. Bu yaşam döngüsünden faydalanmak işletmelerin yeni ürün geliştirmenin zorluğundan ve tekniğinden uzak durmasına da katkı sunabilmektedir. Şirketin müşteri ilişkileri yönetimi, kurumsal kaynakları gibi alanlarında doğru bir şekilde yapılandırmalar gerçekleştirildiğinde ürünlerin yaşam döngüleri de daha verimli bir halde yönetilebilecektir. Bu duruma ek olarak mevcut ürünün yenilikler hususunda pazara sunulması, halihazırda bulunan pazar payının iyileştirilmesi de yaşam döngüsü süreçlerine hâkim olmakla örtüşmektedir.
İyi bir ürün yaşam döngüsü yönetiminin; ürünü piyasaya daha hızlı bir şekilde sürmek, daha kaliteli bir ürün ortaya koymak, ürün güvenliğini iyileştirmek, satış fırsatlarında artışı sağlamak, hataları minimum düzeye indirgemek gibi pek çok avantajı bulunmaktadır.
Ürün yönetim süreçlerini takip edebilmek için belge yönetimi, tasarım entegrasyonu, süreç yönetimi gibi birçok farklı iş zekâsı uygulamasından yararlanmak da mümkün olmaktadır. Bu kapsamda gerekli olan şey aktif rol üstlenmek ve işleyişin ilerleyişine hâkim olmaktır. Aksi halde bu döngü dezavantajlı durumlara yol açabilmektedir.
Ürün Yaşam Döngüsünün 5 Aşaması
Ürün yaşam döngüsü aşamalarını iyi bir şekilde yönetmek gerekmektedir. Bu doğrultuda hareket ettiğinizde kârlılığı arttırmaya ve getirileri üst seviyelere taşımaya yönelik imkânınız daha geniş olacaktır. Aksi yönde hareket etmek ise bir ürünün potansiyelini karşılayamamasına ve raf ömrünün kısalması gibi olaylara sebebiyet verebilecektir.
Ürünün pazara girişi ve ürün geliştirme aşaması da çok büyük önem taşımaktadır. Bu aşamada ürün ve faydaları hakkında bilinçli reklam ve pazarlama yatırımları yapmak gerekmektedir. Pazara giriş ve geliştirme aşaması, talep yaratmaya yöneliktir. Bu yüzden satış stratejileri geliştirilir ve seyir takip edilir.
Söz konusu süreç ürünün niteliğine, ne denli yeni olduğuna, müşteri ihtiyaç ve gereksinimine ne kadar uygunluk gösterdiğine ve pazarda rekabet olup olmadığına bağlı olarak belirli bir zaman alması muhtemeldir. Müşteri ihtiyaçlarına karşılık verebilecek yeni ve özgün bir ürün yaratmanın pazarda başarılı olma ihtimali oldukça daha fazladır.
Ürünün büyümesi aşamasında pazara giriş sürecinde başarılı bir şekilde ürün ilerleyişi gerçekleşiyorsa yaşam döngüsünün büyüme aşamasına girmeye hazır hale geldiği görülmektedir. Bu aşamada veriler, ürüne yönelik artan talebin üretimde bir artışının gerçekleştiğini ve ürünün yaygın bir şekilde kullanılabilir duruma ulaştığını gözler önüne sermektedir.
Pazara giriş ve geliştirme aşamasının istikrarlı bir halde ilerlemesi durumunda ürün keskin bir yükseliş aşamasına geçecektir. Bu sırada bazı rakipler, ilgili ürünün değişik versiyonlarını, birebir kopyalarını ya da benzerlerini pazara sunabilecektir. Tüketiciye başka alternatifler sunulduğu vakit, siz ürünün büyümesi aşamasında olacağınız için yolunuza daha istikrarlı ve sağlam bir şekilde devam edebileceksiniz.
Ürünün olgunlaşması aşamasında, pazarda artık bir ürün bulunacaktır. Bu nedenle zamanla mevcut ürünü üretme ve pazarlama maliyeti de düşüş gösterecektir. Ürünün yaşam döngüsü bu aşamaya ulaştığı zaman pazar doygunluğu sağlanmış olacaktır. Bu durumda yeni pazar payını korumak adına markalaşma, fiyat ve ürün farklılaştırmasının önemli olacağı gün yüzüne çıkacaktır. Ürün, olgunluk aşamasına ulaştığı zaman ise perakende şirketleri, tanıtım yapmak yerine stok yapmayı tercih edecektir. Bu da ürünlerin niteliğini arttıracaktır.
Ürünün düşüşü aşamasında ise diğer şirketler ek ürün özellikleri ya da düşük fiyatlar ile ilgili ürünü taklit etmeye çalışacaktır ve pazarda rekabet daha da artış gösterecektir. Bu rekabet artmaya devam ettikçe ürünün yaşam döngüsünde düşüş görülebilir. Bu nedenle temkinli davranılması gerekir.
Ürün Yaşam Döngüsünü Anlamak Neden Önemlidir?
Bir ürünün pazarlanması sürecinde kendisine güvenen ve ürünün kendisinden söz ettirmesini dileyen pazarlamacılar, ürünlerini doğru ve dinamik bir süreç zarfında pazara entegre etmek istemektedir. Bu doğrultuda özgün bir ürün ortaya koymak, pazarda uzun süreli bir var oluşa adım atmak için yeterli olmayacaktır.
Bir ürünün varlığından söz ettirmesi, özgünlüğünü ve özelliklerini en iyi şekilde pazarlama alanlarında bahsettirmesi için bu yaşam döngüsünü anlamak ve doğru bir şekilde uygulamak gerekmektedir. Bu süreci ve bu süreç aşamalarını en iyi şekilde uygulamak isteyen pazarlamacılar ya uzman desteği almakta ya da bu süreci kendisinin idare edebileceğine inanarak bilgi birikimine güvenip yola koyulmak istemektedir. Bu yol tercih edildiğinde ürün yaşam döngüsü aşamalarına ve sürece iyi bir şekilde hâkim olmak ve gidişatı, rekabeti en iyi şekilde takip etmek gerekmektedir.
Ürünün istenilen düzeye ulaşabilmesi için ürün yaşam döngüsünü anlamak ilk adım olmalıdır. Bu döngüyü anlamak demek ürünün pazarla buluşması ve pazarda var olma sürecine kadar profesyonel bir şekilde adım adım ilerleyebilmek demektir. Bu yönde yapılması gereken ilk şey ürünün piyasaya sürülmeden evvel yaşam döngüsü ışığında planlamaların gerçekleştirilmesi ve planlamaların nasıl uygulanması gerektiğinin tasarlanması olacaktır. Bu sayede ürüne yönelik daha iyi adımlar atılabilir.
Kazım Emre Akarsu, 2012 yılından beri Bilgisayar Mühendisi olarak çalışmaktadır. 2017 yılında Mesnet Bilişim Teknolojileri şirketini kurmuş ve Mespact Dijital İmza Uygulaması’nı geliştirmiştir.