Veri analitiği türleri, işletme bünyesinde bulunan verilerin anlamlandırılmasına ve somut bir hâle getirilmesine olanak tanımaktadır. Veri depolama, veri izleme ve veri analizi; analitik süreçlerde rol oynayarak sistematik bir şekilde sıralanan veri kümelerini oluşturmaktadır. Özellikle büyük çaplı işletmeler, etkin bir analitik süreci ile gelişimlerini hızlandırabilmektedir.
Dijital ortamda muhafaza edilen tüm veriler, analitik süreçlerden geçmediği sürece işlevsiz kalmakta ve şirket yararına kullanılamamaktadır. Ham durumdaki verilerin anlamlandırılması ve firma yararına hizmet etmesi, veri analitiği türleri için tasarlanan araçların etkili bir şekilde kullanılması ile mümkün hâle gelmektedir.
Veri Analitiği Nedir?
Günümüzde hemen hemen bütün firmalar, dijital dünyanın sunduğu avantajları iş süreçlerine dâhil etmektedir. Dijitalden yararlanmayan ve elde ettiği tüm verileri geleneksel yöntemlerle muhafaza etmeye çalışan firmalar, rakipleri arasında geri planda kalmaktadır. Ticaret dünyasında tutunabilmek, dijital süreçlerin etkili kullanımı ile mümkün hâle gelmektedir.
Veri, firma bünyesinde bulunan geçmiş ve gelecek bilgilerin tümünü içermektedir. Söz konusu firmanın elde ettiği verileri dijitalde saklaması, pratik ve uygun fiyatlı çözümler sunmakta ve firma isminin yükselmesine yardımcı olmaktadır. Dijitalde saklanan bu verilerin düzenli ve verimli bir şekilde kullanılması gerekmektedir.
Saklanan ve kategoriler hâlinde düzenlenen tüm veriler, firma için hayati önem arz etmektedir. Söz konusu verilerin şirket geleceği için sunacağı birçok öngörü bulunmaktadır. Bu öngörülerin anlaşılması ise veri analitiği türleri ile mümkündür. Analiz yöntemi ile anlamlandırılan veriler, şirket yararına kullanılmak üzere işleme alınmaktadır.
Veri Analitiği Türleri Neden Önemli?
Firmalar, ticari süreçlerinin tümünü veriler üzerinden yürütmektedir. Bir firmanın elde ettiği veriler, geleceği hakkında fikir vermekle birlikte iyileştirme süreçlerine de yön vermektedir. Söz konusu verilerin doğru bir şekilde işlenmesi ve saklanması ise doğru analitik süreçlerin kullanılması ile mümkün hâle gelmektedir.
Şirket içerisine giren veya şirket içerisinden çıkan bütçe, şirket personelinin her türlü eylemi, tedarikçi ve alıcı arasındaki tüm süreçler, satış ve pazarlama yöntemlerinin niteliği, aylık ve yıllık kârlılık gibi faktörler; söz konusu şirketin veri tabanında yer almaktadır. Bu faktörler, ham ve analiz edilmemiş hâlde olduğunda şirket yararı için kullanılamamaktadır.
Veri analitiği türleri, ham verilerin düzenlenmesini ve işletme yararına kullanılmasını sağlamaktadır. Profesyonel adımlarla ve teknolojik araçlarla yapılan bu analiz, tutarlı ve somut bilgiler oluşturmaktadır. Böylelikle şirket, geçmişte yaptığı eylemlerin, geleceğini nasıl etkileyeceğini ve şu anki eylemlerin ne gibi sonuçlara yol açacağını daha net görmektedir.
Veri Analitiği Türleri Nelerdir?
Şirket itibarının korunmasına ve uzun vadede gelişim katetmesine yardımcı olan veri analitiği türleri, birçok farklı amaca hizmet etmektedir. Verilerini düzenli olarak işleyen ve şirket prestiji için kullanan firmalar, iyileşme süreci için kalıcı ve etkin çözümler bulabilmektedir. Şirketlerin geleceğine önemli katkılar sağlayan analiz türleri şu şekilde sıralanmaktadır:
1. Tamamlayıcı Analitik
Tamamlayıcı analitik, analiz sürecinin ilk basamağı olup basit ve yüzeysel bir inceleme yöntemi olarak nitelendirilmektedir. Tamamlayıcı analitiğin iki yöntemi bulunmaktadır ve bu yöntemler; veri toplama ve veri madenciliği olarak sıralanmaktadır. Toplanan ve tabandan çıkarılan veriler, anlaşılır bir forma dönüştürülerek geniş bir zeminde incelenmektedir.
2. Teşhis Analitiği
Tamamlayıcı analiz ile çıkarılan ve net bir şekilde ortaya koyulan veriler, teşhis analitiği ile derinlemesine incelenmektedir. Bu inceleme, söz konusu verilerin nedenlerine ve sonuçlarına odaklanmaktadır. Açıklanamayan bütçe kaybı ve söz konusu kaybın nedenleri, teşhis analitiğinin kullanıldığı alanlar arasında yer almaktadır.
3. Tahmine Dayalı Analitik
Tahmine dayalı analitik, geçmiş verilerin gelecek dönemde ne gibi sonuçlara neden olacağını tahmin etmeye çalışmak anlamına gelir. Geçerli ve güvenilir bir analiz yöntemi olmasa da şirket bünyesinin içgörü kazanmasına yardımcı olmaktadır. Tahmine dayalı analitik ile geçmiş ve gelecek sentezlenmekte ve firmayı nelerin beklediği varsayımlar üzerinden belirlenmektedir.
4. Kuralcı Analitik
Kuralcı analitik, matematiksel işlemlerin ve dijital araçların kullanıldığı normatif bir yöntemdir. Bu analiz esnasında, firmayı bekleyen olası sonuçların tümü ve bu sonuçların ortaya çıkaracağı senaryolar üzerinde incelemeler yapılmaktadır. Kuralcı analitik, somut ve geçerli veriler sunarak şirket bünyesinin geleceği üzerinde belirleyici rol oynamaktadır.
Veri Analitiği Türlerinde Kullanılan Analitik Araçlar Nelerdir?
Dijital dünyanın en önemli çalışmaları arasında yer alan analiz araçları, veri analitiği türlerinin sorunsuz ilerlemesine ve şirketin olası senaryoları daha net görmesine yardımcı olmaktadır. Günümüzde pek çok farklı dijital platform, ücretli veya ücretsiz olarak bu amaca hizmet etmektedir. Her geçen gün artan sayılarıyla dikkat çeken analitik araçlar şu şekilde sıralanmaktadır:
- Python
- Tableau
- Power BI
- SAS
- Apache Spark
- Excel
- Google Analytick
- SQL
Veri Analitiği için Çalışanların Rolleri Nelerdir?
Veri analistleri, departmanlar arasında aktif rol oynayarak tüm sürece hâkim olmaktadırlar. Veri analitiği türleri, çalışanlarının niteliksel özellikleri, firma sağlığı ve geleceği için önem arz etmektedir. Söz konusu firmanın gelişimine katkı sağlayan veri analizi iş kolları şu şekilde sıralanmaktadır:
1. Veri Tabanı Yöneticisi
Şirket bünyesine giren veya çıkan tüm verilerin güvenilir bir veri tabanında muhafaza edilmesi, güvenlik açığı veya potansiyel risk faktörlerinin engellenmesi için önem arz etmektedir. Veri tabanı yöneticisi, ham verilerin depolanmasına ve güvenilir koşullarda saklanmasına yardımcı olmaktadır.
2. Veri Analisti
Veri analisti, veri analizi sürecinin en kilit rolünde yer almaktadır. Ham hâldeki verilerin işlevsel bir bilgiye dönüştürülmesi, veri analistinin becerileri ile mümkündür. Günümüzde çoğu şirketin sadık birer veri analisti bulunmakla birlikte bu vasfa sahip olan kişilerin her geçen gün önem kazandığı görülmektedir.
3. Veri Bilimcisi
Veri bilimcisi, veri analistinden farklı olarak geleceğe yönelik tahminler yapar ve bu sayede şirket bünyesinin gelişimine katkı sağlar. İçgörü ve varsayım, veri bilimcisinin elde ettiği normatif bilgiler aracılığıyla yapılmaktadır. Böylelikle şirket, uzun vadede hızlı bir gelişim kaydetme fırsatı yakalamaktadır.
4. Veri Mimarı
Veri mimarı, analiz sürecinin liderlik koltuğunda yer almaktadır. Şirket bünyesine yarar sağlayacak uygun verilerin inşası ve söz konusu verilerin nasıl kullanılması gerektiğine dair bilgiler, veri mimarının üstün nitelikli becerileri sayesinde mümkün hâle gelmektedir.
Veri analitiği türleri, birçok farklı sistemin ve dijital platformun etkin bir şekilde rol oynamasını gerektirmektedir. Veri güvenliği ve şirket prestijinin korunması için analitik süreçlerin mümkün olan en profesyonel şekilde yürütülmesi gerekmektedir. Mevcut verilerini en iyi şekilde kullanılan firmalar, uzun vadeli büyüme için önemli bir avantaj elde etmektedir.
Kazım Emre Akarsu, 2012 yılından beri Bilgisayar Mühendisi olarak çalışmaktadır. 2017 yılında Mesnet Bilişim Teknolojileri şirketini kurmuş ve Mespact Dijital İmza Uygulaması’nı geliştirmiştir.